Cách đây hơn bảy năm, trong phương hướng phát triển kinh tế - tầng lớp của mình, Đảng bộ huyện Mường La đã tuyển lựa phát triển cây cao-su gắn với mô hình Bản mới phát triển toàn diện
400 ha (giai đoạn 2013-2015) trên địa bàn các xã Tạ Bú, Mường Chùm, Chiềng Hoa, Chiềng San. Chúng tôi đến thăm bản Tìn, thị trấn Ít Ong, Trưởng bản Quàng Văn Lẻ cho biết: Bản Tìn có 76 hộ, 354 nhân khẩu. Thẩm tra, đối chiếu các tiêu chí theo quyết định 1880/QĐ-UBND ngày 28-12-2012 của UBND tỉnh Sơn La ban hành bộ tiêu chí nhất thời về mô hình Bản mới phát triển toàn diện thì hai bản Tìn và Nà Trang đạt 9/18 tiêu chí.
Khi triển khai dự án còn có quan điểm khác nhau, người dân thì lạ lẫm, chưa từng biết về loại cây trồng này nên gặp nhiều khó khăn. Cây cao-su đã phủ xanh đồi núi trọc, đang khép tán, điểm tô thêm vẻ đẹp cho công trình thủy điện Sơn La.
356 công nhân, trong đó tuyển chính thức 519 công nhân, tạm tuyển 837 công nhân. Khi người dân được tuyển vào làm công nhân thì làm việc có giờ giấc, sinh hoạt đoàn thể cũng sôi nổi, nhất là văn hóa văn nghệ. Bài và ảnh: ĐỨC TUẤN. Thu nhập bình quân một hộ trồng cao-su là 47,3 triệu đồng/năm từ lương và các sản phẩm phụ khác được trồng xen kẽ với cây cao-su.
Đến nay, công ty đã tuyển được 1. Nhờ công tác tuyên truyền và có chính sách rõ ràng, Công ty cao-su Sơn La góp vốn, bà con góp đất, người dân được tuyển làm công nhân nên cây cao-su đã phát triển mở mang diện tích.
Cây cao-su bây giờ đã "bám" được vào đất này". Cây cao-su hiện không còn xa lạ, mà đã trở thành câu chuyện trong bữa cơm, giấc ngủ, trong sinh hoạt hằng ngày của người dân Mường La.
Theo xem, khi cao-su cho khai phá mủ, được chia lợi tức từ góp giá trị sử dụng đất thì thu nhập sẽ còn tăng thêm. Nhưng rõ ràng, từ khi có cây cao-su, gương mặt bản Tìn đã có nhiều đổi thay, nhiều công trình được đầu tư. Từ khi được tuyên truyền chính sách trồng cây cao-su, thấy được lợi ích của loại cây trồng này nên bà con bản Tìn nhất trí góp đất trồng được gần 200 ha cây cao-su.
Theo chính sách của công ty, các hộ tham gia góp đất từ một ha trở lên, đáp ứng được một số điều kiện thì công ty tuyển làm thuê nhân. Đáng quan tâm là từ khi phát triển cây cao-su, tâm cảnh bà con nô nức, đời sống được nâng lên, dung mạo bản mới đang có nhiều đổi thay.
Trong câu chuyện với người cán bộ làm nông nghiệp huyện, chúng tôi được biết, tới đây Công ty cao-su Sơn La phối hợp huyện Mường La sẽ trồng mới thêm khoảng 1. Người dân Mường La săn sóc cây cao-su. Gặp đồng chí Phó Bí thư thường trực Huyện ủy Mường La Nguyễn Đình Giai tại Hội nghị sơ kết thực hành quyết nghị Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn của tỉnh Sơn La, chúng tôi được biết, xây dựng nông thôn mới ở Mường La, bản chất là tiếp chuyện xây dựng mô hình Bản mới phát triển toàn diện mà tỉnh đã triển khai mấy năm.
Nhìn những hàng cây cao-su thẳng băng, xanh tươi, tràn nhựa sống trải dọc theo sông Đà, cùng với niềm vui trên khuân mặt của bà con dân bản, chúng tôi cảm nhận được những thay đổi của nơi đây. Bà con hiểu nôm na là cơ sở hạ tầng được cứng hóa, kinh tế phát triển ổn định, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên.
Cùng với việc lồng ghép các dự án của huyện, đến nay, công ty đã đầu tư nâng cấp 3 km đường nhựa vào đội cao-su Ít Ong đi qua bản Tìn và bản Nà Trang; hỗ trợ xây dựng trụ sở làm việc của thị trấn Ít Ong; đầu tư chín hạng mục công trình tại các bản góp đất trồng cây cao-su có diện tích hơn 100 ha trở lên như: trường mẫu giáo, nhà văn hóa, đường ra khu sản xuất, đường liên bản nối với các đội cao-su.
Lương được trả theo kết quả công việc, bình quân đạt 1,5 triệu đồng/người/tháng, có công nhân đạt 2,5-3 triệu đồng. Từ kết quả trồng cây cao-su ở Mường La, tỉnh Sơn La sẽ nối thực hành chương trình trồng cây cao-su gắn với xây dựng nông thôn mới và bản mới phát triển toàn diện.
Ngoài ra, người lao động còn được công ty mua bảo hiểm từng lớp, bảo hiểm thất nghiệp, tham dự tổ chức công đoàn, và hưởng đầy đủ các chế độ về thai sản, ốm đau, tai nạn cần lao. Với các hộ gia đình dự trồng cao-su được công ty cho vay vốn phát triển chăn nuôi bò không tính lãi, bình quân một hộ được vay 6 triệu đồng trừ dần vào phần lương được hưởng hằng tháng trong ba năm đầu.
Đến nay, sau hơn bảy năm, những cây cao-su trước tiên trồng tại đội cao-su Ít Ong cạo mủ thí điểm cho kết quả tốt. Nói về điều này, Trưởng phòng nông nghiệp huyện Mường La Nguyễn Văn Tâm cho biết: "Nếu trước đây bà con còn băn khoan, lo lắng thì nay đã có sự đồng thuận cao.
Theo trưởng bản Lẻ, để làm giàu không thể chỉ nhìn vào cây cao-su, các hộ phải trồng xen, chăn nuôi và làm dịch vụ. Đến nay, cả hai bản Tìn và Nà Trang thành lập chung đội cao-su Ít Ong, trồng được 466 ha, trong số 176 hộ gia đình hai bản đã có 221 người được tuyển vào làm công nhân Công ty cao-su Sơn La.
Giờ, huyện Mường La có ba xã gồm: Ít Ong, Mường Bú, Tạ Bú, với 23 bản, 1. Theo thống kê, đến nay, 100% số dân hai bản đều có ti-vi, xe máy, 85% số hộ có tủ lạnh, 20% có máy tính. 626 hộ dự trồng cây cao-su, trong đó có hai bản tái định cư thủy điện Sơn La.
Trước kia, bà con trồng lúa nương, năng suất thấp, đời sống gặp nhiều khó khăn. Đây cũng là huyện đầu tiên ở tỉnh Sơn La bạo dạn thử nghiệm trồng cây cao-su. Mường La là một trong 62 huyện nghèo đặc biệt khó khăn của cả nước.
