Việc chưa rà soát cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác định vai trò là chủ rừng nên chưa có cơ sở để thực hành các chính sách về chi trả dịch vụ về môi trường theo Nghị định 99/2010/NĐ-CP ngày 24/9/2010 của Chính phủ
Ông Lý Thái Hải, Phó chủ toạ HĐND tỉnh Bắc Kạn cho biết: Giám sát tại các khu bảo tàng, vườn nhà nước của HĐND tỉnh cho thấy cả 3 khu vực đều có người dân sinh sống trong vùng lõi trước khi thành lập. Những năm gần đây, Nhà nước có chính sách ổn định dân cư, tụ tập người dân du canh, du cư lại thành từng thôn, bản để tiện quản lý, cũng nhằm mục đích nâng cao đời sống cho người dân, từ nước hợp vệ sinh, rồi điện, trường, trạm y tế.
Đời sống các hộ dân trong khu vực còn nhiều khó khăn, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo cao, nhận thức và điều kiện canh tác còn lạc hậu, diện tích canh tác ít, thậm chí không có đất ruộng để canh tác nên phụ thuộc nhiều vào việc khai khẩn khoáng sản, lâm thổ sản và săn bắt động vật hoang dã.
Theo bà Đỗ Thị Minh Hoa, Chủ tịch UBND huyện Ba Bể, cả 3 nguyên tố cần để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, người dân thì ở những thôn vùng cao, thuộc Vườn Quốc gia Ba Bể đều thiếu: Đất sinh sản ít; không có đường; trình độ thâm canh thấp.
997,89 ha đất rừng và đất lâm nghiệp thuộc xã Côn Minh, ơn nghĩa, Kim Hỷ đã giao cho người dân quản lý trước khi thành lập Khu bảo tàng; cấp giấy chứng thực đất thổ cư cho 64 hộ với diện tích hơn 20. Đất đã ít, lại phân bố không đều.
Nên đời sống người dân không có đất đã khó càng thêm khó. Trước thực trạng trên, tỉnh Bắc Kạn cần chỉ đạo các địa phương, ngành chức năng phối hợp thực hiện có hiệu quả các chính sách hiện hành, đồng thời nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù tạo điều kiện cho người dân sinh sống trong khu vực Vườn nhà nước, Khu bảo tồn phát triển bền vững kinh tế - tầng lớp.
Cả xã có 9 thôn, bản thì có 4 thôn, bản hoàn toàn là người Mông, 1 thôn là người Dao.
Để giảm nghèo ở những thôn bản này là rất khó, vì họ không có đất canh tác, không được phép khai phá. 000m2. Ở 5 thôn này tổng cộng có 176 hộ nhưng chỉ có 95 ha đất canh tác, trong đó có 40 ha đất lúa một vụ, 55 ha ngô cũng chỉ trồng được một vụ/năm. Đây là bài toán khó không chỉ cho Bắc Kạn mà của cả nước, nên cần một chính sách nhà nước hợp lý mới có thể giúp người dân tộc sống ở vùng cao, vùng sâu, đặc biệt trong các khu vực bảo tồn, vườn nhà nước thoát nghèo bền vững.
Ăn nhập cho việc nâng cao dân trí, điều kiện tiếp cận thông tin qua truyền thanh, truyền hình. Tuy nhiên, vẫn còn 192 hộ chưa được cấp với diện tích khoảng 33. Nhưng cái khó nhất vẫn là đất sinh sản cho các hộ đồng bào, bởi đất sinh sản hình thành từ trước đã có chủ, không thể lấy của người này chia cho người khác.
Ngoài việc thiếu đất sinh sản, người dân sống trong vùng lõi cốt tử là đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện sinh hoạt, đi lại khó khăn, ít được tiếp cận thông báo nên trình độ dân trí thấp. Đời sống khó khăn Vườn Quốc gia Ba Bể nằm trên địa bàn 7 xã gồm: Nam Mẫu, Hoàng Trĩ, Quảng Khê, Đồng Phúc, Khang Ninh, Cao Trĩ, Cao Thượng, thuộc huyện Ba Bể.
Khu bảo tàng loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc nằm trên địa bàn 3 xã Đồng Lạc, Xuân Lạc và Bản Thi, trong đó vùng lõi gồm 8 thôn với 7 hộ gia đình và 36 nhân khẩu sinh sống, chủ yếu là người Dao, Mông. Cũng như Vườn Quốc gia Ba Bể, Khu bảo tàng thiên nhiên Kim Hỷ nằm trên địa bàn 7 xã là Kim Hỷ, Lương Thượng, Lạng San, ân nghĩa, Côn Minh (huyện Na Rỳ) và Cao Sơn, Vũ Muộn (huyện Bạch Thông).
Sản lượng năm cao nhất cũng chỉ đạt 3 tấn lúa/ha, ngô đạt 5,5 tấn/ha. 000 m2 đất để trồng ngô, sắn. Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Khu bảo tàng thiên nhiên Kim Hỷ, cho biết: Tại Khu bảo tàng tự nhiên Kim Hỷ có 2. Như Khu bảo tàng thiên nhiên Kim Hỷ có 213,9 ha đất canh tác, trong đó chỉ có trên 30 ha diện tích trồng lúa nước, bình quân mỗi gia đình chưa được 1.
Quốc gia đã có nhiều chính sách, chương trình để tương trợ, nhưng các chế độ chính sách hồ hết mới dừng lại ở việc cho không và người dân tiêu cực hưởng thụ, việc thực hành các mô hình đốn là các hộ dân ở vùng đệm, phần nhiều hộ dân vùng lõi ít tham gia thực hiện các mô hình phát triển kinh tế. Bà Nguyễn Thị Hằng, chủ toạ UBND xã Nam Mẫu cho biết: Toàn xã có 426 hộ, thì có 95 hộ không có đất lúa, đều nằm ở 5 thôn người Mông, Dao.
Có nhiều thôn hoàn toàn không có diện tích đất lúa, như Đán Mẩy, Khau Qua, Nặm Dài, Nà Hàn, Nà Kiêng. Đất rừng trong khu vực này cũng không được giao cho dân bảo vệ, cơ sở hạ tầng đều rất kém do khi có dự án đầu tư đều phải có đánh giá tác động môi trường của Bộ Tài nguyên Môi trường. Trong đó có một số thôn 100% là hộ nghèo như thôn Lủng Vai, xã Côn Minh (Khu bảo tàng tự nhiên Kim Hỷ); các thôn còn lại tỷ lệ nghèo cũng từ 47% trở lên.
Đất sản xuất đã ít lại đốn là đất trồng ngô, sắn. Ở Vườn nhà nước Ba Bể có xã Nam Mẫu nằm trọn trong vùng lõi. Việc các hộ vùng cao thiếu đất sản xuất là có căn do do hầu như những hộ vùng cao là hộ người Mông, Dao, Nùng, là những dân tộc quen sống du canh, du cư, nên đi đến đâu khẩn hoang đến đó.
000m2. Bây giờ có đến 3 thôn, bản tỷ lệ hộ nghèo là 100% như: thôn Đán Mẩy, Khau Qua, Nặm Dài, xã Nam Mẫu (Vườn nhà nước Ba Bể), các thôn còn lại tỷ lệ nghèo cũng gần 50%. Vớ để là hộ nghèo. Do ở núi cao, rừng sâu nên người dân cũng không tiếp cận được khoa học kỹ thuật canh tác, chăn nuôi chủ yếu các giống gia súc, gia cầm địa phương, theo cách thả rông. Đặc biệt, trong những khu vực là vùng bảo tồn, Vườn nhà nước nghiêm cấm việc khai hoang, khẩn hoang lâm thổ sản, cấm săn bắt động thực vật.
370 nhân khẩu sinh sống thuộc 3 xã Côn Minh, Kim Hỷ (Na Rỳ), Cao Sơn (Bạch Thông), chủ yếu là dân tộc Dao, Nùng. Bài và ảnh: Nguyễn Trình. Trong vùng lõi Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ hiện có 10 thôn, bản với 316 hộ dân và 1. Việc khai triển các dự án trồng rừng, các dự án phát triển sản xuất đối với các hộ dân trong vùng lõi còn gặp phải một số khó khăn như: Một số hộ gia đình chưa được cấp đất ở, đất canh tác nên khi khai triển các dự án trồng rừng không thực hành được.
Thiếu đất sản xuất Số hộ nghèo ở các vùng lõi của Vườn Quốc gia Ba Bể và hai Khu bảo tồn Kim Hỷ, Nam Xuân Lạc còn chiếm tỷ lệ cao là do đời sống của người dân phụ thuộc cốt vào sản xuất nông, lâm nghiệp, lúa, ngô là cây trồng chính nhưng diện tích ít, chỉ canh tác được một vụ. Đường liên lạc thì chỉ có đường mòn, nhiều thôn xe máy còn không đi được, cốt tử đi bộ. Đa số các hộ dân vùng lõi Vườn nhà nước Ba Bể còn rất khó khăn.
Đất rừng cũng đã được giao khoán bảo vệ, giao đất trồng rừng, nên việc vỡ hoang là khó. Trong đó, có 13 thôn bản với 517 hộ dân thuộc các xã Nam Mẫu, Quảng Khê và Khang Ninh, toàn người dân tộc thiểu số Mông, Dao sinh sống.
