TPP - “Cuộc chơi” phức tạp đầy chia sẻ hấp dẫn

Thời cơ lớn, thách thức nhiều Hiệp định TPP bao gồm những thỏa thuận về trao đổi hàng hóa, các quy định về xuất xứ, can thiệp, rào cản kỹ thuật, bàn thảo dịch vụ, vấn đề sở hữu trí não, chính sách của chính quyền… giữa những nước dự. Ngoài ra, TPP còn bao gồm các nguyên tắc thống nhất giữa các đối tác về một số vấn đề mới như quyền của người lao động, bảo vệ môi trường, tiêu xài của chính phủ, tính sáng tỏ, doanh nghiệp quốc gia và liên kết chuỗi cung ứng. Ảnh minh họa. TPP đặt ra đích ban sơ là giảm 90% các loại thuế xuất du nhập giữa các nước thành viên trước ngày 1-1-2006 và đến năm 2015, mức cắt giảm sẽ là 0%. Việc luân chuyển hàng hóa giữa các nước tham gia sẽ dễ dàng hơn nhờ hàng rào thuế quan, hạn ngạch du nhập và các biện pháp ưu đãi hàng nội địa được dỡ bỏ. Với mục tiêu đó, ích từ TPP đem lại cho các nước dự đã rõ ràng. Bởi càng ít rào cản trong thương nghiệp và đầu tư đồng nghĩa với lợi nhuận tăng trưởng. Và chính những quy định trong TPP buộc các nước phải đưa ra các cam kết thúc đẩy mạnh mẽ hơn cải cách phạm vi chính sách pháp luật về thương nghiệp và đầu tư. Đây chính là “bàn đạp” và cũng là thời cơ để các nước còn thua kém hơn trong TPP vượt qua những rào cản của chính mình, theo kịp các nước và vươn ra hội nhập toàn cầu. Chính bởi thế TPP được coi là hiệp nghị giúp tăng cường hội nhập kinh tế khu vực, xúc tiến các mục tiêu phát triển, tạo việc làm trong phạm vi một thỏa thuận thăng bằng và toàn diện trong bối cảnh giữa các nước tham gia có chênh lệch về trình độ phát triển. Tham gia TPP các nước có dịp tiếp cận thị trường, thúc đẩy xuất khẩu, mở ra các nhịp cộng tác và đầu tư cho doanh nghiệp… Tuy nhiên, cùng với đó, TPP cũng tạo ra sức ép lớn về mở cửa thị trường, sức ép cạnh tranh đối với các doanh nghiệp, ngành, nghề công nghiệp, nông nghiệp hay dịch vụ… ở các nước được cho là kém phát triển hơn trong TPP. Cùng với đó là những quy định, tiêu chuẩn khe khắt trong TPP về một số lĩnh vực chả hạn như quyền sở hữu trí óc, vấn đề bảo hộ... Mà các nước phải tuân. Cuộc “mặc cả” khó khăn Chính những thách thức mà TPP tạo ra là lời giải thích cho câu hỏi tại sao quá trình thương lượng về TPP lại bị kéo dài và khó khăn tới vậy. Rõ ràng các nước đều hiểu rằng, tự do thương nghiệp không hẳn chỉ đem lại những “trái ngọt” mà song hành với đó luôn là những nguy cơ và thách thức không hề nhỏ. Mỗi nước tham gia thương lượng TPP về thực chất là đang “mặc cả” để tránh hoặc giảm phần thua thiệt về mình. Trải qua 18 vòng thương lượng, 12 nước tham dự (Ô-xtrây-li-a, Bru-nây, Ca-na-đa, Chi-lê, Ma-lai-xi-a, Mê-hi-cô, Niu Di-lân, Pê-ru, Xin-ga-po, Mỹ, Việt Nam và Nhật Bản - nước mới tham gia đàm phán chính thức vào tháng 7 này), đã chốt được 5 vấn đề đó là: Tạo thuận lợi thương mại, hợp nhất tiêu chuẩn, viễn thông, phát triển và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngoài ra, các nước cũng thống nhất được 9 vấn đề khác. Ngoài ra, các nước cũng đã thu hẹp được dị đồng can hệ đến các vấn đề phức tạp như sở hữu trí não, môi trường và doanh nghiệp quốc gia. Đây cũng chính là những vấn đề còn phải tiếp thương thảo, ngoại giả còn có các vấn đề hóc búa khác chưa đồng thuận là tiếp cận thị trường hay dỡ bỏ thuế quan, lao động và thương mại điện tử. Trong khuôn khổ thương thuyết TPP, các nước phải đàm luận tổng cộng 29 vấn đề khác nhau. Ngoại giả, việc Nhật Bản đã chính thức tham gia thương lượng TPP cũng được dự báo sẽ khiến cuộc thương thảo khó khăn hơn và bị kéo dài thêm vì Nhật Bản có thể yêu cầu coi xét lại một số vấn đề mà các nước dự trước đây căn bản đã thống nhất. Tham dự TPP đồng nghĩa với việc Nhật Bản phải mở cửa các ngành không có tính cạnh tranh như nông nghiệp. Hiện Nhật Bản vẫn không nhượng bộ trong vấn đề duy trì mức thuế cao đánh vào một số sản phẩm nông nghiệp nhập cảng. “Sức hút” TPP Nếu được thành lập, TPP sẽ trở thành một trong những khu vực thương mại lớn nhất thế giới với hơn 792 triệu người, đóng góp gần 40% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới và khoảng 1/3 kim ngạch thương mại toàn cầu. Dự kiến sau khi thành lập, TPP sẽ được mở mang theo từng tuổi để xúc tiến hội nhập kinh tế sâu rộng hơn, tạo nền tảng kiên cố để thành lập Khu vực thương nghiệp tự do (FTA) châu Á-Thái Bình Dương. Việc Nhật Bản quyết định tham gia TPP cho thấy sức hấp dẫn của khu vực châu Á-Thái Bình Dương đang nổi lên như “đầu tàu” xúc tiến kinh tế toàn cầu, đồng thời cũng góp phần làm gia tăng tầm quan yếu của TPP. TPP được đánh giá là cơ chế góp phần thúc đẩy lớn đối với việc định hình thứ tự thương mại mới ở châu Á. Hiện TPP đang vấn sự quan hoài của nhiều nước khác trong khu vực cũng đang ôm ấp mong muốn tham gia thương thuyết. Trong số các nước dự thương thảo, Mỹ nổi lên là nhà nước “sốt sắng” hàng đầu, song cũng là một đối tác được cho là “khó chịu” nhất. Mỹ hiện đang rất mong muốn sẽ đạt được đích kết thúc thương lượng TPP trong năm nay. Cũng dễ hiểu vì ngoài lợi. Kinh tế đã quá rõ ràng, các mục tiêu địa chính trị của Oa-sinh-tơn khi tham gia TPP cũng không khó để nhận thấy. Ông Hui-Yi Tseng, nhà nghiên cứu tại Học viện Đông Á (Xin-ga-po) cho rằng, TPP là một cột trụ trong chính sách kinh tế của chính quyền Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma. Các chính sách này hiện đang đóng vai trò quan trọng trong “chiến lược xoay trục về châu Á”, một phần cũng vì lĩnh vực quân sự chưa đủ để hỗ trợ chiến lược tái thăng bằng của Mỹ. Một trong những mục tiêu của Mỹ tham gia TPP được giới phân tách trông đó là nhằm ứng phó với những ảnh hưởng ngày một gia tăng về thương nghiệp của Trung Quốc trong khu vực và thế giới. MAI NGUYÊN